نهم سپتامبر 1850 تاریخی مهم در تقویم ایالات متحده امریکا و علیالخصوص ایالت کالیفرنیا محسوب میشود. روزی که این سرزمین به طور رسمی به عنوان سیویکمین عضو اتحادیه ایالات متحده امریکا زیر سایه پرچم پرستاره این کشور قرار گرفته است.
با این که امروز کالیفرنیا بخشی جدایی ناپذیر و قسمتی از هویت ایالات متحده و امریکا محسوب میشود که دومین شهر مهم این کشور یعنی لسآنجلس را در خود جای داده است اما کمتر از 200 سال قبل کسی تصور نمیکرد، این سرزمین دور افتاده در سواحل اقیانوس آرام که با بیابانهایی لمیزرع و کوهستانهای صعبالعبور از باقی سرزمین امریکا در شرق جدا شده است، تبدیل به یکی از مهمترین ایالتهای جمهوری فدرال بشود.
اگرچه پیشینه حیات بشری از نزدیک دههزار سال پیش در بخشهایی از سواحل منطقه شمال کالیفرنیا که به «بیایریا» شهرت دارد برای باستانشناسان کشف شده است. اما تا پیش از پیدایش دنیای نو ساحل جنوب غربی بیشتر محل استقرار هفتادگونه قومی مختلف متعلق به امریکای بیش از کلمب بوده است که در آن میان ده قبیله از قدرت و شهرت بیشتری برخوردار بودهاند.
اما با ورود کاشفان و تاجران اسپانیایی به این منطقه در سال 1542 سرآغازی نو برای این سرزمین رقم میخورد. کاشفان اسپانیایی در جنوب کالیفرنیا به سرزمینی برمیخورند که گویی از دل کتابهای داستان بیرون آمده است. سرزمینی بکر که بازدیدکنندگان را به یاد رمان معروف از ماجراجوییهای بهشت آمازون سیاه میاندازد. سرزمینی نزدیک به تصویر کتاب «گارسیا رودریگز دِ مونتالو» به قلمرو ملکه کالیفا اشاره دارد. برخی مخققان زبان اسپانیایی معتقدند که کالیفا از ریشه کلمه عربی خلیفه است که اشاره به زنی از نژاد داستانهای هزارویک شب دارد. و برخی دیگر نیز این نام را عنوان تغییر یافته از «کلوپاترا» در ذهن نویسنده میدانند. اما به هر روی کالیفرنیا امروز نام سرزمینی است به مساحت 696/163 مایل مربع، چیزی در حدود (970/423 کیلومتر مربع) که در رتبه سومین ایالت پهناور امریکا ایستاده است. اما وقتی پای جمعیت مطرح0 باشد جمعیت نزدیک به 38 میلیون نفری این ایالت در سراسر امریکا حرف نخست را میزند. از همین روست که کالیفرنیا را پرجمعیتترین ایالت امریکا دانسته و سرآمد توسعه و رشد جمعیت در این کشور قلمداد میکنند.
با این که این ایالت در زمان تأسیس یعنی در سال 1850 پس از آن که از مکزیک جدا شده، برای مدت کوتاهی به جمهوری کالیفرنیا تبدیل میشود تا کمتر از دو سال بعد از آن به اتحادیه ایالات متحده امریکا بپیوندد. کمتر از 100هزار نفر جمعیت داشته است اما اینک به جمعیت 38میلیونی سرآمد رشد جمعیتی در ایالات متحده امریکا محسوب میشود. شاید مهمترین دوره این رشد جمعیت را باید در سالهای دهه 1860 میلادی دانست که کالیفرنیا بیشتر از 310درصد افزایش جمعیت را تجربه میکند. یکی از مهمترین دلایل چنین رشدی را پس از عضویت کالیفرنیا در اتحادیه، باز شدن مرزها و نیز دوره پرشکوه جویندگان طلا باید دانست. اتفاقی مهم و تأثیرگذار که اهالی شرق یادآور شد سرزمین فرصتهای طلایی در ساحل آفتابی اقیانوس آرام خفته است. اگرچه بیش از 57درصد جمعیت این ایالت را سفیدپوستان تشکیل میدهند که قریب به 40درصد آنها سفیدپوستان غیراسپانیایی هستند، اما به درستی لقب ایالت رنگین کمان را میتوان شایسته کالیفرنیا دانست که رنگین کمانی از ملیتها و فرهنگهای مختلف را در خود جای داده است.
کالیفرنیا لقب معروف دیگری هم دارد. ایالت زرین. عنوانی شایسته برای سرزمین فرصتهای طلایی که از لحاظ اقتصادی هم در بالاترین رده تولید ناخالص ملی امریکا قرار داشته و اگر یک کشور مستقل بوده هفتمین اقتصاد بزرگ جهان با درآمدی بالغ بر 8/1 بیلیون دلار در سال میشد. درآمدی که شرکتهای بزرگ کامیپوتری، کشاورزی، تولید فراوردههای صنعتی و توریسم اصلیترین پایههای آن محسوب میشدند. با این که اهالی این ایالت با سرانه درآمد 61هزار دلار در سال در رتبه نهم جدول رتبهبندی درآمد ملی در میان ایالتهای پنجاه گانه قرار دارند.
کالیفرنیا از لحاظ موقعیت جغرافیایی دارای آب و هوایی معتدل و بهاری است و علیالرغم این که اصولاً در منطقه جنوب در قالب بخش کم بارش و خشک فلات قارهای قرار دارد. اما در شمال و مناطق مرتفع با پوشش نسبتاً متراکم جنگلی روبروست. از همینرو این ایالت از آب و هوایی متفاوت در شمال و جنوب برخوردار است که به توسعه کشاورزی در آن کمک شایانی کرده است. با این حال سطح عمدهای از این سرزمین را مناطق خشک و یا علفزارهای فصلی تشکیل دادهاند.
اگرچه پایتخت این ایالت از سالهای اولیه تأسیس تاکنون شهر ساکرامنتو است که به وسیله کاشف اسپانیایی گابریل موراگا در سال 1808 کشف و نامگذاری شد، اما بیهیچ تردیدی میتوان کلانشهر لسآنجلس را با جمعیتی معادل 13میلیون نفر در پهنه وسیعی بالغ بر 502 مایل مربع را بزرگترین و مهمترین شهر این ایالت دانست. لسآنجلس بزرگ که خود از مجموعه دهها شهر در دو منطقه لسآنجلس و سنفرناندو ولی تشکیل شده است یکی از مهمترین جاذبههای توریستی ایالات متحده امریکا به شمار میرود و پس از نیویورک دومین شهر بزرگ نیمکره غربی جهان قلمداد میشود. این شهر اگرچه به شهر فرشتگان شهرت دارد، اما جامعهشناسان امریکایی آن را نمونهای تمام عیار از عینیت سکولاریسم امریکایی میداند که معنویت وطن مشترک را در ذهن همه ساکنان آن که اکثراً هم از مهاجران تشکیل شده است تداعی میکند. پایههای این کلونی بزرگ جمعیتی به وسیله «فیلیپ دنو» فرماندار اسپانیایی این منطقه در سال 1781 گذاشته شده است. پس از پیوستن این ایالت به امریکا انسجام بیشتری یافت و در کوتاه زمانی به یکی از قطبهای اقتصاد امریکا بدل گشت تا آنجا که صادرات، واردات، صنایع هوا فضا، فنآوریهای پیشرفته، گردشگری و از همه مهمتر صنایع سرگرمی را دربرمیگیرد. صنایع سرگرمی عنوانی است که بر بازار چند بیلیون دلاری سینما، موزیک و بازیهای رایانهای ایالات متحده امریکا اطلاق میشود و پایتخت این صنعت شهر لسآنجلس دانسته میشود. هالیوود شاید نام آشناترین بخش این صنعت برای مردم جهان باشد. اما گستره فعالیتهای صنعت سرگرمی ایالات متحده امریکا پا را از هالیوود هم فراتر نهاده است و امروز هالیوود نه تنها نام یک منطقه از لسآنجلس است که باید آن را به نوعی سبک زندگی در سطح بینالمللی اطلاق کرد.
لسآنجلس خانه دوم ایرانیان در سراسر جهان نیز محسوب میشود و با این که تاکنون هرگز آمار دقیقی از میزان ایرانیان ساکن در ایالات متحده امریکا منتشر نشده است، اما صاحبنظران معتقدند در لسآنجلس و اطراف آن و اصولاً در منطقه جنوب کالیفرنیا جامعه ایرانی از جمعیتی بالغ بر 200 تا 300 هزار نفر برخوردار میباشند. با این که برخی این رقم را نادرست خوانده و این جمعیت را بالغ بر نیممیلیون نفر تخمین میزنند، آمارهای رسمی نشانگر آن است که در سال 2010 فقط 280هزار ایرانی تبار به صورت داوطلبانه در سرشماری رسمی ایالات متحده خود را ایرانی تبار معرفی کردند.
تناقض در آمارها تا آن اندازه است که تخمین رقم صحیح جمعیت ایرانی را اگر نگوییم غیرممکن تا حدود بسیاری همراه با ضریب خطا میکند.
اما این حضور پررنگ تا آن اندازه است که یکی از اصلیترین خیابانهای منطقه وست لسآنجلس (خیابان وستوود) دراین شهر به نام محله ایرانیان (پرژین اسکوئر) نانگذاری شده است. نگاهی کوتاه به کتاب قطور یلوپیج جامعه ایرانی در جنوب کالیفرنیا(شرکت کتاب) این ذهنیت را متبادر میکند که قریب به هزاران موسسه ایرانی در جنوب کالیفرنیا فعال هستند و از پیشرفت این ایالت سهم جستهاند.
حضور ایرانیان در سازمان و موسسات دولتی و حکومتی نیز در میان سایر ایالتها در کالیفرنیا بیش از هر کجای دیگر امریکا به چشم میآید تا آن جا که شهرداری شهر بورلی هیلز را یک ایرانی بنام «جیمی دلشاد» به عهده داشته است.